कपितोनव
त्यांचे सगळे मैसेजेस बघतो, सुरुवातीपासून, आणि, जसं
थोडं-थोडं कळंत जातं – कमीत कमी मैसेजेसच्या अर्थाच्या संदर्भात. “ती माझ्याकडे
आहे” कोण्या व्यक्तीशी संबंधित नाहीये, जसा त्याने विचार केला होता, तर त्याच्या संबंध नोटबुकशी होता, त्यानेच तर ह्याच्याआधी नोटबुकबद्दल लिहिलं होतं – की नंतर परंत करेल. त्या
परिस्थितीत त्याच्या प्रश्न “कोण”ला, ज्याचं सर्वनाम ‘ती’शी
संबंध होता, मरीना
असं समजली की “कोण परत करून गेलं?” आणि ती त्या माणसाचं नाव सांगतेय “इन्नोकेन्ती पेत्रोविच”.
ह्याच्यापुढे
कपितोनवचं डोकं ते समजण्यास नकार देतं, जे, असं
वाटतं की समजायच्या पलिकडे आहे (पण, असं नाहीये कि कपितोनवने विचार करण्यास नकार दिला असेल).
12.55
तो
बघतो की त्याच्याकडे हेरा-फेरीचा जादुगार किनीकिन येतो आहे (तोसुद्धां हॉलमधून
बाहेर निघून आला होता).
“मी
तुमच्या मागे-मागेच आलोय. तुम्हांला झालेल्या त्रासाबद्दल माफी मागतो. फक्त, इथे आपण एकटे आहोत, मला सगळ्यांच्या समोर
तुम्हांला भेटायचं नव्हतं.”
“काय
झालंय?” कपितोनव विचारतो.
“मला
आधीच कबूल करायला पाहिजे होतं,” किनीकिन म्हणतो. “पण, मी घाबरलो, की उपहासाचं पात्र होईन. आपला गुन्हा कबूल करायचाय.”
“तुम्हीं
कशाबद्दल बोलतांय?” कपितोनव विचारतो.
“तेच, सगळं ह्या कटलेट्समुळेच
झालंय. हे मांजरींसाठी आहे, पाळीव मांजरींसाठी. दचकूं नका, त्या कैबेजचेपण खातात. आपण तर जुन्या परंपरेनुसार चालतो, पण खास पीटरबुर्गमधे
पाळीव मांजरींना कैबेजचे कटलेट्स खूप आवडतांत, ते पण मीट आणि फिशच्या कटलेट्सपेक्षा जास्त. ह्यावर खूप आधीच लोकांचं लक्ष
गेलं होतं, ह्याबद्दल
काही लेखसुद्धा प्रकाशित झालेले आहेत, मी ह्या विषयाकडे लक्ष ठेवतो. दुसरी गोष्ट, आता तर मांजरीपण जवळ जवळ नाहींच आहे. प्रत्येक ठिकाणे गोडाउन बंद करून
टाकतात, थण्डी
कडाक्याची, उंदरांचा
शिकार...तुम्हीं मला माफ करा, पण मांजरी माझा ‘वीक-पॉइन्ट’ आहे, मी
मांजरींचा फैन आहे...आणि इथे अंगणांत...बॉयलर रूमच्या मागे...फक्त, प्लीज़, ह्याचा गवगवा नका करू.
मला, म्हणजे, काय म्हणायचंय? मी हेरा-फेरी करणारा, उठाईगीर जादुगार आहे, मला अंतर्राष्ट्रीय
पुरस्कारदेखील मिळाले आहेत. मी कटलेट्स मांजरींसाठी. तुम्हांला कोणीही लुबाडलेलं
नाहीये. ब्रीफकेसच्या संदर्भात. आपण, बस, गडबडून
गेलो. हॉटेलमधेच, हॉलमधे. तुमच्याकडे माझी आहे.”
“आणि
काय तुमच्याकडे माझी आहे?” कपितोनवच्या जीवांत जीव आला.
“अगदीच
तुमची नाही. तुम्हांला विश्वास नाही होणार, पण माझ्याकडे तुमची नाहीये. तुमची – माझ्याकडे नाहीये. डबल गडबड झाली आहे.”
“असं
कसं? काय असंही होतं?”
“नक्की
होतं! जसं, डबल
मर्डरपण होतो, तर मग डबल गडबड कां नाही होऊं शकंत?”
“माझी
– कोणाकडे आहे?”
“माझ्या
जवळच्या ब्रीफकेसमधल्या वस्तू बघतां, जी, तुम्हांला
कळतंय ना, की
माझी नाहीये, तुमची ब्रीफकेस दाबून बसला आहे, महाशय नेक्रोमैन्सर.”
“आणि
तुमच्याकडे – नेक्रोमैन्सरची आहे?”
“अगदी
बरोब्बर बोललांत.”
“आणि
नेक्रोमैन्सर स्वतः कुठे आहे?”
“हे
कोण सांगू शकतं! जर इथे असता, तर मी लगेच त्याच्याशी बोललो असतो. आणि नंतर तुमच्याशी. पण तो इथे नाहीये.
सकाळी बघितलं होतं, पण त्यानंतर तो कुठेतरी गायब झाला. तुम्हीं घाबरूं नका. घाबरण्यासारखं काही नाहीये.
तो येईल.”
दोन
माणसं जिन्याने वर जातांत, प्रत्येकाकडे एक-एक मतपेटी आहे.
“असं
कसं ‘घाबरण्यासारखं काही
नाहीये’? आणि
जर माझ्या ब्रीफकेसमधे अशी एखादी वस्तू असेल, जी मला कुणालांच दाखवायची नसेल तर?”
“सगळं
ठीक होईल, विश्वास
ठेवा. तुम्हीं मला माझी परंत द्याल?”
“तुमचीवाली
द्या. म्हणजे त्याची.”
“नाही
देऊं शकंत.”
“कां
नाही देऊं शकंत?” फॉयरमधे दोन्हीं मतपेट्या नेत असलेल्या ऑडिट-कमिटीच्या सदस्यांकडे बघंत
कपितोनव आश्चर्याने विचारतो.
“नाही
देऊं शकंत. ही
परकी ब्रीफकेस आहे. तुमचीही नाही, आणि माझीही नाही.”
“ह्याने
काय फरक पडणार आहे की ती कोणाकडे आहे – तुमच्याकडे किंवा माझ्याकडे?” कपितोनव उठाईगीर
जादुगारावर दृष्टी रोखंत म्हणतो.
“आणि
जर काही फरक नाही पडंत, तर मग प्रश्नंच काय आहे? चला, नेक्रोमैन्सर
परंत येईपर्यंत सगळं असंच राहू देऊ. तो येईल, मी त्याच्याशी बोलेन. त्याला त्याची ब्रीफकेस देऊन देईन, तुमची घेऊन घेईन आणि
लगेच तुमची ब्रीफकेस तुम्हांला सुरक्षित परंत करेन, आणि आपण गैरसमज दूर करून घेऊं. तुम्हीं फक्त मला माझीवाली देऊन टाका, कटलेट्सवाली,तुम्हींतर ते खाणार नाहीये?...”
“तुमच्याकडे
दोन-दोन होतील, आणि माझ्याकडे एकही नाही,” कपितोनव कल्पना करतो. “खूप मजेदार तर्क आहे.”
“तुम्हांला
माझ्यावर विश्वास नाहीये?”
“मला
फक्त येवढं कळंत नाहीये, की आत्ता माझ्याशी ब्रीफकेसची अदला-बदली करण्यांत तुमचं काय जातंय. आणि खेळातून बाहेर होण्यांत.
नेक्रोमैन्सरला तर मी तुमच्याशिवायसुद्धां बघून घेईन. तुमच्यासाठी ते जास्त सोपं
राहील.”
“ठीक
आहे, मी उत्तर देईन. हा
अत्यंत नाजुक प्रश्न आहे. आत्ता, ह्या क्षणाला, नेक्रोमैन्सरच्या ब्रीफकेसमधे काय आहे, ह्याबद्दल खुद्द नेक्रोमैन्सर शिवाय, फक्त एका माणसाला माहीत आहे, तो आहे मी, आणि जर आपण ब्रीफकेसेसची अदला-बदल केली, तर दोन लोकांना माहीत होईल.”
“मी
नेक्रोमैन्सरच्या ब्रीफकेसमधल्या वस्तूंवर थुंकतो! मला जाणूनसुद्धां घ्यायचं
नाहीये, की
त्यांत काय आहे.”
“अगदी
बरोब्बर! पण तुम्हीं स्वतःला माझ्या जागेवर ठेवून बघा, मलातर माहितीये न, बस, हीच
प्रॉब्लेम आहे! जर मला ह्या ब्रीफकेसमधल्या वस्तूंबद्दल माहीत नसतं तर मी काहीही
विचार न करता, तुमच्या ब्रीफकेसशी ती बदलली असती. पण, आता, जेव्हां
मला माहीत आहे की ह्यांत काय आहे – असं करूं शकंत नाही, मला नैतिक अधिकार नाहीये.”
“त्यांत
असं आहे तरी काय? कोणाची हाडं आहेत कां?”
“नो
कमेन्ट्स, प्लीज़.”
“फार
छान,” कपितोनव म्हणाला, “तुमच्या मांजरींना उपाशी
राहावं लागेल.”
कठोरतेने.
क्रूरतेने. पण हाच एकमेव मार्ग आहे. कपितोनव स्वतःशीच म्हणतो.
13.07
घोडेस्वार.
मॉनेस्ट्रीज़. नदीचं कोरडं ठणठणीत पात्र. लाकडी खांब, एकसारखे एकीकडे झुकलेले, स्तेपीवर अनंतापर्यंत विजेच्या तारांना खेचताहेत...
किनीकिनच्या
मागे मागे हॉलमधे परंत जायला नको, म्हणून कपितोनव कॉरीडोरमधे प्रदर्शित चित्र बघतोय. कोणाच्यातरी मंगोलिया
यात्रेचं वर्णन होतं ह्या चित्रांमधे. कपितोनवला पर्यटनाचा फारसा शौक नव्हता. तो
अगदी खास घरकोंबडा आहे.
प्रत्येक
पर्यटक दोन चाकांच्या गाडीवर सामान नेतो आहे – हे शिंग असलेले याक आहेत: मंगोल एका
ठिकाणावरून दुस-या ठिकाणावर जातो आहे. गुंडाळलेला तंबू, घरगुती सामान, गाठोडी, सोलर-बैटरीज़ आणि डिश एन्टेना.
त्याला
माहीत होतं, की
तिथे खूप तलाव आहेत, पण कल्पना नव्हती की ते इतके मोट्ठे-मोट्ठे असतील. जणु एखादा समुद्र असावा –
लाटा खडकांवर आदळतात आहेत. कुठे तरी वाचलं होतं की मंगोल लोक मासे नाही खात. मासा –
आपल्या जगाचा प्राणी नाहीये, दुस-या जगाचा आहे.
सकाळची
इंटरव्यू-सुंदरी, “तीन अंकांची संख्या”, कपितोनवला विचारते की मैथेमेटिक्सच्या सगळ्या शाखांतून त्याने कॉन्फॉर्मल
ट्रान्सफॉर्मेशन्सलाच कां निवडलं. येव्गेनी गेनादेविच, ते जादूची आठवण तर नाही ना देत? तुम्हीं वास्तविक वैल्यूज़शी संबंधित आमच्या क्षेत्राला काल्पनिक वैल्यूज़च्या
दुस-या जगांत घेऊन जाता, कारण की लाप्लास ऑपरेटर अपरिवर्तनीय आहे, आणि तिथे ते सगळं सोडवतां, जे करण्याची येथे परवानगी नाहीये. ह्यांत कुठे शैमानिज़्मतर नाहीये?
“वीका
(माहीत नाही कां, त्याने ठरवलं की तिचं नाव वीका आहे), तू प्रतिकूल सिद्धांतांचं प्रतिपादन करते आहेस.”
“एव्गेनी
गेनादेविच, प्लीज़, लाप्लास ऑपरेटरबद्दल
सांगा आणि हेपण सांगा, की त्या जागांवर असाधारण असं काय आहे...तिथे मासे असतात कां?”
“मी
अगदीच घरकोंबडा आहे.”
तो
एका पायावरून दुस-या पायावर उभा राहिला, पडता-पडता वाचला. डोळे विस्फारून बघितलं. नाही, पायांवर घट्ट उभा आहे.
हा
आहे शमान आपल्या लाम्ब ढोलकीबरोबर. दुस-या चित्रांत – मुलं आणि एक मोट्ठा कुत्रा.
घरून, बाइ द वे, काहीच आलेलं नव्हतं –
कपितोनवने बघितलं की एखादा मैसेज तर नाहीये. माफ करण्याची विनंतीची, नक्कीच, तो आशा नाही करंत, आणि त्याला क्षमा –
याचनेच्या शब्दांची गरजसुद्धां नाहीये. पण जितकं तो आन्ना एव्गेनेव्नाला ओळखंत
होता, मुलीचं कर्तव्य आहे की
ह्या परिस्थितीत स्वतःची आठवण द्यावी. तठस्थपणे. कमीत कमी तटस्थपणेच. पण मक्ख
बसलीये. कुठे काही झालं तर नाही?
येवढ्यांत
आपल्या वेळेवर
13.18
मीटिंग
संपली, आणि कॉन्फ्रेन्सचे
डेलिगेट्स, उपाशी
आणि वैतागलेले, पुन्हां हॉलमधून बाहेर येतात.
आता
ते बोलतात आहे, इकडे-तिकडे डोलंत – कॉरीडोरमधे, जिन्यावर, हॉलमधे (जे तिथे राहिले होते), पण फॉयरमधे नाही, कारण की फॉयर – आता मतदानाशी संबंधित गतिविधीचं क्षेत्र झालेलं आहे आणि चतुर
जादुगारांना वेळेच्या आधी मतदान-पेट्यांच्या जवळ यायची परवानगी नाहीये. दोन घट्ट
सील केलेल्या मतदान पेट्या टेबलांवर ठेवल्या आहेत: एक गिल्डच्या बोर्डाच्या
निवडणुकीसाठी, दुसरी तिच्या प्रेसिडेंटच्या निवडणुकीसाठी. पहिल्या पेटीसाठी मत-पत्र छापले
गेले आहेत आणि सेक्रेटरीने त्यांच्यावर सहीपण केलेली आहे, आणि दुसरीसाठी –
इतक्यांतंच संपलेल्या मीटिंगच्या परिणामानुसार – प्रिंटर मत-पत्र छापंत आहे.
प्रेसिडेन्ट
सहयोग्यांना उत्साहित करतोय:
“महाशय, बस आणखी थोडी वाट बघा.
आत्ता वोट देऊं आणि मग लंचसाठी जाऊं!”
डेलिगेट्स
संशयाने मत पेट्यांकडे बघताहेत: त्या स्टेज-जादुगारांच्या पारंपरिक डब्यांसारख्याच
दिसंत आहेत. आणि ऑडिट-कमिटीचे सदस्यसुद्धां डेलिगेट्सकडे संशयानेच बघंत आहेत, जे मतदान-पेट्यांमधे
रुचि दाखवतात आहे.
“चला, चला. रिबनच्या आंत नका
येऊं!”
ही
रिबन येण्या-जाण्याच्या रस्त्याला फॉयर – भावी मतदान-ज़ोन – पासून पृथक करते आहे.
“प्लीज़, मतदान पेट्यांना
सम्मोहित नका करूं. पुढे चला, प्लीज़.”
पण
प्रत्येक व्यक्ति पुढे जायच्या आधी मतदान-पेट्यांबद्दल काही न काही ज़रूर म्हणतो, - विचारतो, की त्यांच्यात दुहेरी तळ
तर नाहीये, आणि
कुठे त्यांत एखादी मुलगी तर नाही लपलीये, उदाहरणार्थ, झगझगीत स्विमिंग सूटमधे.
‘तलाव’ कपितोनवला सोफ्याच्या एका कोप-यांत गोबीच्या वाळवंटाच्या चित्राखाली बसलेला बघतो.
“तुम्हीं
चालले गेले, मी
घाबरलोच होतो.”
“मी
कुठे जाऊं शकतो?” कपितोनव म्हणतो.
“मी
तुमची प्रोग्राम-डाइरेक्टरशी ओळख करून दिली होती, पण असं वाटतंय की तो तुमच्या डोक्यांत ‘नोट’ नाही
झाला.”
“कां
नाही? बिल्कुल ‘नोट’ झालांय. आणि ‘तो’ नाही, ‘ती’ आहे.”
“तर, मस्त आहे. माहितीये, मला ह्यांत काही शंका नाहीये
की तुम्हीं आपल्या अंतरात्म्याच्या सांगण्यावरंच मत द्याल, पण, माझी अंतरात्मा मला दोष देता
कामा नये, म्हणूनंच, मी तुम्हांला सांगेन, की तुमचे मित्र, ज्यांत, आशा आहे, की मी पहिला आहे, कशी वोटिंग करतात.”
कोई टिप्पणी नहीं:
एक टिप्पणी भेजें